Türk ve Osmanlı Kurşun Asker Koleksiyonu

TÜRK VE OSMANLI KURŞUN ASKER FİGÜRLERİ KOLEKSİYONU

Tamamı Türk ve Osmanlı askerî figürlerine adanmış olan “Kurşun Asker” Koleksiyonu, Türkiye dâhil 23 ülkede faaliyet gösteren 102 farklı marka tarafından üretilmiş, 4.700’den fazla parçayı bir araya getirmektedir. Sadece Türk ve Osmanlı İmparatorluğu askerlerine odaklanması sebebiyle, koleksiyon tek temalı ve özgün bir niteliğe sahiptir. Koleksiyonun bazı parçaları 20. yüzyılın başlarında üretilmiş olup antika değeri taşımaktadır.

Uluslararası sanat ve koleksiyon çevrelerinde büyük takdir gören kurşun askerler, ilk kez 19. yüzyılın sonlarında oyuncak amaçlı üretilmeye başlanmıştır. Ancak, I. ve II. Dünya Savaşları sırasında üretimleri neredeyse tamamen durmuştur. Sonraki yıllarda plastik oyuncaklar olarak karşımıza çıksalar da, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren klasik kurşun asker üretimi yeniden canlanmıştır. Daha rafine döküm ve boyama tekniklerinin kullanılmaya başlamasıyla birlikte, bu figürler artık yalnızca oyuncak değil, aynı zamanda sanat ve koleksiyon nesneleri olarak değer kazanmıştır. Zamanla daha özel bir ustalık ve özenle üretilmiş, özel sergilere ve yalnız bu figürlere adanmış müzelere girmiş, uluslararası müzayedelerde yüksek bedellerle alıcı bulmuştur.

Bu koleksiyon; dünyanın farklı yerlerinde korunmuş nadir örnekleri, eski ustaların kalıplarından özel siparişle yeniden üretilen figürleri ve son yıllarda sınırlı sayıda üretilmiş parçaları bir araya getirmektedir. Hem tekil hem de seri hâlinde derlenen bu eserler, Türk ve Osmanlı askerî tarihinin kalıcı mirasını kurşun asker sanatının zarif diliyle yansıtan, prestijli ve kültürel açıdan değerli bir koleksiyon oluşturmuştur.

KOLEKSİYON HAKKINDA

Bu koleksiyon, koleksiyonerin 1986’da bir dost aile evini ziyaretinde gördüğü “Osmanlı Kurşun Asker Setlerini” beğendikten sonra o çok sınırlı sayıdaki setlerden kendisinin de edinebilmesiyle başladı.

İş hayatının yoğunluğu ve doluluğu nedeniyle uzun süre koleksiyonla ilgilenemedi.
Internet’in günlük hayata girmeye başlaması ve küresel ufukların masa başında gezilip araştırma yapılabilmesi koleksiyonun genişlemesine fırsat tanıdı.

Türkiye dışındaki koleksiyon oluşturmaya yönelik kurşun asker üretiminin varlığı ve çok kapsamlı olduğu anlaşıldı.

Çeşitli ülke, tarih ve kültürlerden kaynaklanan kurşun asker ve figürlerin çeşitliliği ve çokluğuyla yalnızca tasarım, işçilik ve renklerin beğenilmesi sonucunda bir koleksiyon oluşturmaktansa, zaten edinilmeye başlanmış olan figürleri de esas alacak “Osmanlı ve Türk Figürleri” temasına yoğunlaşarak devam edilirken, amatör koleksiyonerliğin zevkli, heyecanlandıran, daha fazla araştırma, daha fazla emek isteyen yönleri ile koleksiyonun hazzı daha fazla hissedilmeye başlandı.

İlk başlardaki 2 haneli adet mevcudu 3 haneli, daha sonra 1,000 adet gibi oldukça zor görünen figür adedi edinme hedefine yavaş yavaş yaklaşıldıkça, o kadar figürden hangisinin ne marka, hangi set’in kaç adetten oluştuğu vb soruların cevaplarının karıştırılmaya başlanması, koleksiyonun bilgisayarla buluşturulmasına, o sayede “iş azalacağına” bir de figürleri kendi içlerindeki sınıflandırılmasını, figürlerin, setlerin ve hatta kutularının kodlanıp etiketlenmesini, kutularda saklandıkça hazzına varılamadığı için görülebilecekleri yer belirlenmesi, edinilmesi, düzenlenmesi gibi fiili emek gerektiren tamamlayıcı faaliyetler de oluşmaya başladı.

Figürler artıp, figürlerin edinildiği ülkeler, markalar, kodlar arttıkça bilgisayarda kolonlar/satırlar da arttı. Hatırlamak için bir bilgisayara bir de kalkıp kalkıp figürlere ve etiketlerine bakmak gerektikçe üstüne üstlük figürlerin resimlerinin de çekilip bilgisayara da yüklenmesinin kolay olacağı “varsayılarak”, o zamanlarda 3,000’lere ulaşmış olan figürlerin tek tek vitrinlerden çıkartılıp, fotoğraf makinesinin önüne dizilmesi, çekimden sonra tekrar yerlerine dizilerek yerleştirilmesinin günlerce sürüp, eğilip kalkmanın, bel ağrılarının, ayakta kalmanın getirdiği zorluluklar fotoğraflar bilgisayara aktarıldığında ancak unutulabildi.
Tüm bunlar bilgisayarda ise, o sayede bunların her birinin bilgisi ve özellikleri ile resimlerini derlemenin mümkün olacağı da biliniyorsa, bunun da yapılması gerekir diye yola çıkıldığında, “nerede o kadar askerlerin?” diye soran bu konuyla ilgilenen tanıdıkların, tanıdık olmasalar dahi şimdilik kaç kişi olduklarını kimsenin bilmediği ama var olduğunu bildiğimiz bu konuya, figürlere ve koleksiyonlara kendi yönlerinden ilgi duyan kişilerin de görebileceği bir ortam hazırlanabildi.

Koleksiyonun bu safhaya gelmesinde, elbette yalnız merak ve araştırmak yetmedi. Varlığını duydukça yurt içinde ve yurt dışında gidilip ziyaret edilen, konuşulan kişi, gidilen yer, sunum ve/veya satış yeri, sergi, müzayede, hatta “kurşun asker” temalı ve ciddi kapsamda 1-3 günlük fuarlara gitmek, yayınları takip etmek, okumak bu koleksiyonun oluşmasında yer aldı.

2015 yılına kadar ara vermeksizin yeni figürler aranması, edinilmesi de bu koleksiyonu ve koleksiyoneri heyecanlı tutmaya devam etti, ta ki bu koleksiyonun tek teması olan Türk ve Osmanlı Kurşun Askerlerinden olan figürlerin toplamının 5,000’lere yaklaştığı, dünyadaki çeşitli ülkelerde üretilen bu bu temadaki figürlerin muhtemelen neredeyse hepsine ulaşıldığı düşünüldüğünde.

Koleksiyondaki her figür tek tek elle dökülmüş ve boyanmıştır.

KURŞUN ASKER NEDİR?

Kurşun Figürün Tanımı ve Tarihçesi

"Minyatür asker “in tarihi, "oyuncak asker" olarak yaygınlaştığı XIX. Yüzyıldan çok daha eskilere gider. Eski Mısır ve Sümer uygarlıklarına ait mezarlarda bulunan adak amaçlı minyatür asker ve savaş arabalarının günlük yaşamda da dekoratif eşya olarak kullanıldıkları şüphesizdir. MS. III. Yüzyıldan kalan buluntulara bakılırsa, kurşundan yapılma minyatür lejyonerler Roma İmparatorluğu'nun her yanına yayılmıştı. Ortaçağ şövalyeleri ise destan ve kahramanlık menkıbelerinin yanısıra, hala o dönemden kalan ahşap, fildişi ve metal minyatürlerle yaşamaktadırlar.

Rönesans İtalya’sının büyük gümüş ustası Benvenuto Cellini'nin minyatür asker modelleri türünün en muhteşem örneklerinden sayılmaktadır.

XIII. Louis Fransa veliahdı iken annesi Marie de Medici'nin armağan ettiği gümüş orduyu kendi döktüğü figürlerle genişletmişti. Sonraki veliahtlara da intikal eden bu ordu yeni eklemelerle genişlemiş; geliştirilen mekanik düzeneklerle hareket yeteneklerine de kavuşmuştur. Bu muhteşem koleksiyonun mali nedenlerle eritilip külçe gümüşe dönüştürüldüğü sanılmaktadır.

Minyatür askerlerin XVIII. Yüzyılın sonunda, dönemin askeri birliklerini üst düzey sanatsal yetenekleriyle yansıtan yapımcılar ve ressamlar sayesinde oyuncak pazarı için yaygın biçimde üretilmeye başlamasıyla koleksiyoncular için yeni bir alan açılmış oldu. Boyanmamış figürleri satın alarak boyayan eli yatkın koleksiyoncular ise sıra dışı örnekler meydana getirdiler. 1950'lerde oyuncak metal askerlerin ticari üretimi hemen hemen durdu ve yerlerini plastikler aldı. Bu biçimde ortadan kalkan metal askerler koleksiyoncuların gözdesi oldu. Günümüzde ise tekrar canlanan metal asker yapımı hemen hemen tümüyle koleksiyonculara hitap etmektedir.

Koleksiyonların değerini: Orijinal kutular, boyamadaki ustalık, figürlerin ayrıntısı, kusursuz ve iyi durumda olmak gibi unsurlar belirlemektedir. Oyuncak olarak üretildikleri göz önüne alınırsa bunların tümünü birden sağlamanın zorluğu daha kolay anlaşılır.

XIX. yüzyıldan beri çocuk odalarımızı süsleyen rengarenk üniformalı minyatür ordular türlü yöntem ve malzemelerle yapıla gelmektedir. Kağıt, karton, ahşap boyama ve torna, dökme demir, polyester karışımları bunlardan sadece bazılarıdır.

Kalay alaşımından yassı döküm, kurşun alaşımından yuvarlak dökümler, kurşun alaşımından boş dökümler, kurşun veya kurşun alaşımından yarı yuvarlak döküm, tel armatür üzerine sıkıştırma, kum kasaya alüminyum döküm, plastik enjeksiyon kalıplama en yaygın malzeme ve yöntemlerdir.

Türkiye'de zaman içinde ahşaptan torna ve plastik döküm askerler yapıla gelmiştir. Eskiden ithal edilenlerin dışında metal asker üretimi ise, Galeri Alfa'nın girişimine kadar yoktu. Galeri Alfa'nın girişimi ile bu renkli ve heyecanlı uğraş alanı açılmıştır. Özel olarak oluşturulan atölyede Galeri Alfa tarafından özel olarak imal ettirilen Osmanlı Ordusu kurşun asker dizileri özel olarak kutulanarak satışa sunulmaktadır. Şu ana kadar Osmanlı ordusunu gösteren değişik diziler hazırlanmıştır. İlk üretilen diziler 10 adet sınırlı sayıda baskı yapmışken buna daha sonra 20 adetlik sınırlı baskılar ve diğer diziler eklenmiştir. Dizilerdeki figürler, eski kıyafet albümlerindeki resimlere ve gravürlere dayanılarak oluşturulmaktadır.

Figürler üç boyutlu ve içi dolu olup 1790'larda Fransa'da Lucotte tarafından geliştirilmiş yöntemle imal edilmektedir ve standart ölçü olan 54 mm. boyundadır. %33 kalay, %67 kurşundan oluşan alaşımda, sağlamlığı ve esnekliği için AAAA kalitesinde İngiliz kurşunu kullanılmaktadır.

Uzun yıllardır eski gravür ve harita alanındaki etkinliğini profesyonel olarak sürdüren Çukurcuma'daki Galeri Alfa Antikacılık tarafından, tasarım ve imalat süreciyle tamamen yerli ve özel olarak üretilen kurşun asker dizileri ilk kez Kasım 1995 yılında düzenlenen XI. İstanbul Antika ve Dekoratif Sanat Fuarı'nda tanıtılmıştı. Böylelikle, Galeri Alfa'nın girişimi ile bu ilginç koleksiyon alanı yurdumuzda yeni bir ivme kazanmıştır. Bu malzeme ile ve yukarıda belirtilen kriterlere (malzemesi, tasarımı, boyutları, kullanılan boyaları ) uygun olarak Türkiye'de ilk kez üretimi yapılan dizilerin ve figürlerin belirtilmesi gereken önemli bir özelliği de, görsel belgelerden yola çıkılarak, uzun ve ciddi araştırmalar sonucu elde edilen bilgilere uygun olarak üretilmeleridir. Eski kıyafet albümlerindeki resimlere ve gravürlere dayanılarak oluşturulmuş figürlerin renklendirilmesinde de yine belgesel özellikler taşımasına dikkat edilerek, gerçeğe uygun olmasına dikkat edilmektedir.

Dünya kurşun asker üretiminde, bir dizinin 200 adedin altında üretilmesi nadirdir. Galeri Alfa tarafından üretilen bazı dizilerin bir başka özelliği de söz konusu sayının çok altında kalmasıdır ki bu dizilerin daha da nadir olmasına yol açar.

(Metinin hazırlanmasında Ekrem Barlas, David Winter ve Michael Milliken'den yararlanılmıştır.)
Kaynak: galerialfa.com

Web Tasarım :